لایهنگرتنهکه ئهگهر وایه که بۆ نموونه ئهو کابرایهی که نوێژو رۆژووهکهی ههیه تهئیدی یهکیهتی دهکات دژی پارتی، لهبهر ئهوهی باوک و باپیرو خاڵی و ئهوانه یهکیهتی بوون و دهڵێن: بابه ئێمه شههیدی یهکیهتیمان ههیهو ههر لهگهڵ یهکیهتی دهبین، ئهگهر ئهم کهسه نه ئاگای له ئهفکار ههیهو نه له ئیلحاد و دین و ئاگای له هیچ شتێک لهمانه نییه بهڵام ههر بهرانبهر پارتی وهستاوهو پێی خۆشه، یان پارتی واش ههیه به ههمان شێوه ههر دژی یهکیهتییهو ئاگای له مهنههجی پارتیش ههر نییه! ئهم جۆره کهسانه به جاهیل حیساب دهکرێن؛ یهعنی تا ئهو کاته به جاهیل حیسابن که بۆیان روون دهکرێتهوه؛ واللّه تعالی أعلم.
بهڵام وهکو ههمیشه وتوومانه دهربارهی پێشمهرگهو دژهتیرۆرو دهزگای زانیاری و پاراستن و ئاسایش و ئهوهی له مهڵبهندهکانیاندا ئیش دهکات له لق و ناوچهکانیاندا که به کاف و مولحیدیان دهزانین، ئهمانه نوێژ بکهن و رۆژوو بگرن و حهجیش بکهن و حافز قورئانیش بن که لهگهڵ ئهو حیزبانهدا بن ههر کافرن. یهکێکی تر نوێژ ناکات، رۆژوو ناگرێت، نهچووه بۆ حهج بهڵام لهگهڵ ئهواندا نییه، ئهمه کافر نابێت به مهرجێک ئیمانهکهی هێنابێت. فهرق و جیاوازی ئهم دووانه له وهلائدایه، مهسئهلهی عهقیدهکهیه، نوێژ و رۆژووهکان ئهحکامن، بهڵام ئهویان عهقیدهیه، عهقیده نابێت بۆ غهیری خواو پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) بێت. خوای گهورهش دهفهرموێ: «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» [المائدة: 55]؛ «بهڕاستی تهنها خۆشهویست و پشتیوانی ئێوه، ههر خواو پێغهمبهرهکهی و ئهوانهن باوهڕیان هێناوه، که نوێژهکانیان بهچاکی ئهنجام دهدهن و زهکات له ماڵ و سامانیان دهردهکهن و ههمیشه دیاردهی کڕنوش و ملکهچییان بۆ پهروهردگار پێوه دیاره». کهواته وهلائهکه ناشێت بۆ غهیری خواو پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) و بۆ ئهو ئههلی ئیمان و ئیسلامه بێت، بۆ ئهو موسوڵمانانه که دینهکهیان به راستی گرتووه. دینهکهش بهس نوێژ و رۆژوو و زهکاتهکه نییه؛ خۆ زۆرینهی ئهم حوکمانه تا سهردهمی مهدینه فهرز نهببوون. ئهی یاوهرانی بهڕێز سیانزه ساڵ له مهککه چیان دهکرد؟ ئهم عهقیدهیان پاک کردبۆوه که دهبێت بۆ خوا بسوڵحێن.
بۆیه ئهم کهسهی نوێژو رۆژوو دهکات و پێشمهرگهیه یان دژهتیرۆره یان لهو دهزگا مولحیدانهدا ئیش دهکات، دهزگای موڕتهددهکان و تاغووتان، فڕی به سهر ئیسلامهوه نهماوهو دهبێت ئالهمه زۆر باش تێ بگهیت؛ ئهمه مهسئهلهی عهقیدهکهیه، عهقیدهکهت بۆ خوای پهروهردگار و بهپێی سوننهتی پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) و بهپێی ئهو بهرنامه پیرۆزه بێت. غهیری ئهوه یهعنی تۆ شاهیدیت داوه که لهسهر دینی جهلال تاڵهبانی و مهسعوود بارزانیت و ئهوانت به حهق داناوه؛ ئهوهش نامومکینه خوای پهروهردگار قبووڵی بکات. خوای گهوره عهقیدهکهت له سهدا سهد پاک نهبێت وهری ناگرێت، بهڵام له حوکمه فیقهییهکاندا لێبوردنی ههیه؛ تۆ عهقیدهکهت پاکه لهگهڵ خوای پهروهردگارو تهوحیدهکهت پاراستووهو له بهرنامهی کوفریشدا نیت و له حیزبی عهلمانی ئیش ناکهیت و بۆ نموونه شهراب دهخۆیتهوهو جار جار نوێژ دهکهیت و رهمهزانان تهوبه دهکهیت، خوای پهروهردگار مومکینه لێت قبووڵ بکات، بهڵام له حیزبی عهلمانیدا بیت که دینی له دهوڵهت جیا کردۆتهوه به خوا قهسهم حافز قورئانیش بیت خوا لێت قبووڵ ناکات، سهرت به نوێژهوه رۆیشتبێت خوا لێت قبووڵ ناکات، ساڵ دوانزهی مانگ رۆژه نهڕۆژێک بهڕۆژوو ببیت خوای گهوره لێت قبووڵ ناکات. بۆیه عهقیدهکهت دهبێت له سهدا سهد پاک بێت ئینجا خوای گهوره قبووڵی دهکات.
بۆیه یهکهم ئهساسیاتی ئیسلام و بنهما سهرهکییهکهی عهقیدهکهیهو ئهم پێغهمبهرانه ههموو بۆ ئهوه هاتن که: «أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ» [النحل: 36]؛ «خوا بناسن و بیپهرستن و رێبازهکهی وهر بگرن و شوێنی تاغووتانیش مهکهون». تاغووتانیش ئهوانهن که روونمان کردنهوه؛ له شهیتان و بت و رێبازی جاهیلیهت و حوکم به غهیری دینی خواو ... . ئهوانه ههمووی تاغووتن و نابێت توخنیان کهویت؛ ئیتر چۆن دهبیت به پێشمهرگه بۆ ئهوانه؟