ئهم برا بهڕێزه چهند شتێکی له یهکتر تێکهڵ کردووه. سهرهتا ئێمه نه دهزانین کاتی وهرگرتنی ئهم ئهمانهته کهی بووه، نه دهزانین شوێنهکهی کوێ بووهو نه دهزانین کهیفیهتهکهشی چۆن بووه، یهعنی نه کات دهزانین و نه شوێن و نه چۆنێتی، ههروهکو که چۆن نازانین خوای پهروهردگار به چ شێوازو چۆنێتییهک ئهم ئهمانهتهی به ئاسمانهکان و زهوی و کێوهکان سپاردووهو ئهوانیش وهریان نهگرتووه: «فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا»؛ «ههمووان دهستیان پێوه ناو ترسان لهوهی ههڵی بگرن». ئێمه ئهمه نازانین.
پاشان ئهوهی که خودی ئهمانهتهکه چییه زانایان چهند بۆچوونێکیان ههیه دهربارهی؛ ههندێک دهفهرموون بانگهوازی خواییه، ههندێک دهفهرموون ههموو دینهکهیه، ههندێکی تر دهفهرموون ههموو حوکمهکانی ئیستیخلافه. من ئهم بۆچوونهم پێ پهسهندهو پێم وایه ئهم ئهمانهته ههموو حوکمهکانی ئیستیخلاف دهگرێتهوه که ههموو دینهکهو حاکمێتی شهرع و بانگهوازکردنیشه بۆ ئیسلامهکه.
پاشان که جهنابت دهفهرموویت ئهمه خهڵکی راکێشاوه بهرهو ئیلحاد، ئهمه شتێکی نامومکینه! یهعنی چۆن خهڵکێک مولحید دهبێت به سهبهبی شتێکی وا؟ ئهمه رووداو و حهدهسێکهو له کات و شوێن و جێگاو رێگایهکی تر به حاڵهتێکی تر رووی داوه، خۆ خوای پهروهردگار تۆ موحاسهبه ناکات یان ئهو مولحیده موحاسهبه ناکات لهسهر خودی ئهمه، ئهوهی که مرۆڤ لهسهری موحاسهبه دهکرێت ئهوهیه که دهفهرموێ: «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا» [الإنسان: 3]؛ « بهڕاستی ئێمه رێنمووییمان کرد بۆ رێگای راست، به ئازادی دهتوانێت ببێته کهسایهتیهکی ئیماندارو سپاسگوزار، یان بێباوهڕو خوانهناس». ئهم وهحیهی که پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) هێناوێتی و خستوێتیه بهردهستی ئێمهو ئهو کابرا مولحیدهش، لهسهر ئهمهیانه موحاسهبه دهکرێین نهک لهسهر ئهوهی که خوای پهروهردگار ئهو ئهمانهتهی به ئاسمان و زهوی سپاردووهو وهریان نهگرتووه بهڵام ئینسان وهری گرتووه. کهوابوو مهسئوولیهتهکهی تۆ مهسئوولیهتی ئێستایه، عیلاقهی بهسهر ئهوهوه نییه که باسمان کرد و تۆ موحاسهبه ناکرێیت لهسهر ئهوه.
جا که خوای پهروهردگار ئهم ئینسانانه ههموویان موحاسهبه ناکات لهسهر رووداوی ئهو رۆژه که ئهمانهتهکهی پێ سپاردوون و ههڵیانگرتووه، ئهمه ههروهکو ئهو رۆژهیه که خوای گهوره دهربارهی دهفهرموێ که فهرموویهتی: «أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى» [الأعراف: 172]؛ ئهم رووداوهیان پێش باسی ئهمانهتهکهیه که جهنابت ئیشارهتت پێ داوه؛ ئهمه باسی ئهو کاتهیه که خوای پهروهردگار زوڕڕییهتی نهوهکانی ئادهمی کۆ کردۆتهوهو ئهم عههدهی لێ وهرگرتوون: «مهگهر من پهروهردگاری ئێوه نیم؟ وتیان بهڵێ پهروهردگاری ئێمهیت». بهڵام هیچ تهکالیفێکی شهرعی لهسهر ئهمه دروست نابێت و کابرا موحاسهبه ناکرێت لهسهر ئهمه بێگومان.