که‌رامه‌تی ئه‌ولیا شتێکی رۆشن و مه‌علوومه؛ ئیمامی ته‌حاوی (ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت) له کتێبه ناسراوه‌که‌ی خۆیدا که هه‌ر به عه‌قیده‌ی ته‌حاوی ناسراوه‌‌و کتێبێکه که هه‌موو ئوممه‌تی ئیسلام له پاش نووسینی وه‌ریان گرتووه‌و قبووڵیان بووه‌و کتێبێکه سه‌ر جه‌م بیر و باوه‌ڕه‌کانی ئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌تی تێدایه، له لاپه‌ڕه ٨٤دا فه‌رموویه‌تی: « وَنُؤْمِنُ بِمَا جَاءَ مِنْ كَرَامَاتِهِمْ وَصَحَّ عَنِ الثقات من رواياتهم»؛ «باوه‌ڕمان به‌و که‌رامه‌تانه هه‌یه که له وه‌لیه‌کانه‌وه گێڕراوه‌ته‌وه‌و که‌سانی جێمتمانه ریوایه‌تیان کردوون». که‌واته باوه‌ڕمان به که‌رامه‌تیان هه‌یه ئه‌وانه‌ی که له سه‌نه‌دی راسته‌وه‌و له مه‌تمانه‌پێکراوانه‌وه گێرراوه‌ته‌وه.
ئه‌ولیا ئه‌وانه‌ن که باوه‌ڕیان به خوای په‌روه‌ردگار هه‌یه‌و پاشان به پله‌کانی ته‌قواکاریدا سه‌رکه‌وتوون: «أَلا إِنَّ أَوْلِيَاء اللّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ . الَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ» [یونس: 62-63]؛ «ئاگادار بن که به‌ڕاستی چاکان و خۆشه‌ویستانی خوای میهره‌بان نه ترس و بیم روویان تێده‌کات نه غه‌م و په‌ژاره و دڵته‌نگی دایان ده‌گرێت. ئه‌و که‌سانه‌ن باوه‌ڕی به‌تین و دامه‌زراوو پڕسۆزیان هێناوه به په‌روه‌وردگاریان و خۆشیان ده‌پارێزن له خه‌شم و قینی خوا». بۆیه وه‌ک پێشتریش وتوومانه وه‌لی بریتی نییه له‌وه‌ی شاڵی له پشتا بێت یان عه‌مامه‌که‌ی گه‌وره بێت یان ریشی درێژ بێت یان ته‌زبێحێکی گه‌وره‌ی پێ بێت، ئه‌مانه شه‌رت نین، ئه‌وانه مه‌زهه‌ری عیباداتن.
جا ده‌شێت که‌سه‌که خۆی نه‌زانێت که وه‌لییه‌و ره‌نگه بشزانێت به‌ڵام سیتری خۆی ده‌کات و نایه‌وێت وای پێ بڵێن و نایه‌وێت له‌به‌رچاوی خه‌ڵکی شت ئاشکرا بکات؛ وه‌کو ئیمامی ئیبنو ته‌یمییه (ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت) که قوتابییه‌کانی چه‌ند جار شتیان لێ بینیوه وه‌ک ئیبنولقه‌ییمیش باسی ده‌کات و ده‌شڵێت چه‌ند جار پرسیارم لێکرد و وتم: ئه‌گه‌ر فڵان شتم پێ بڵێی! فه‌رمووی: نا پێویست ناکات. ئه‌م که‌رامه‌ته هه‌ر بۆ ئه‌ویش نییه‌و ئه‌ومان وه‌ک نموونه باس کرد، ده‌نا که‌رامه‌تی ئه‌ولیا به درێژایی تاریخ هه‌ر هه‌بووه؛ ئێمه‌ش بینیومانه له موجاهیدانی پێشمه‌رگه‌و له ئافره‌تان و له مامۆستا مه‌لا عوسمانی ره‌حمه‌تی، له گه‌وره‌پیاوانی رۆژهه‌ڵات، له یه‌کێکی وه‌کو کاک ناسری سوبحانی (ره‌حمه‌تی خوای لێ بێت)، هه‌روه‌ها له پاکستان و ئه‌فغانستانیش بینیومانه.
پاشان ئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت ده‌فه‌رموون که وه‌لی له ئینسیشدا هه‌یه‌و له جننیشدا، یه‌عنی له‌ناو جنۆکه‌شدا ئه‌هلی ته‌قوایان هه‌یه له پیاو و ژنان. نموونه‌ی که‌رامه‌ته‌کانیش ئه‌وه‌یه که له‌وانه‌یه خۆی نه‌خۆش بووبێت و خوای گه‌وره به شتێکی زۆر ئاسان و بچووک چاکی کربێته‌وه، له‌وانه‌یه تووشی کێشه‌یه‌کی گه‌وره بووبێت خوای گه‌وره یه‌کسه‌ر بۆی حه‌ل کردووه، له‌وانه‌یه ده‌ستی به‌سه‌ری منداڵێکا هێنابێت خوای گه‌وره به‌ره‌که‌تی خستبێته سه‌رده‌ستی، له‌وانه‌یه دوعایه‌کی بۆ نه‌خۆشێک کردبێت که نه‌خۆشه‌که ته‌واو مه‌ئیووس و بێهیوا بوون له‌وه‌ی که چاک ببێته‌وه به‌ڵام چاک بۆته‌وه، له‌وانه‌یه خۆی موعه‌ووه‌ق و که‌مئه‌ندام بووبێت و چووه بۆ عومره بۆ خزمه‌ت که‌عبه خوای گه‌وره ره‌حمی پێ کردووه‌و چاک بۆته‌وه؛ ئه‌مانه هه‌مووی رووی داوه.
به‌ڵام هه‌موو ئه‌مانه‌ی باسمان کرد په‌یوه‌ندییان هه‌یه به‌سه‌ر راده‌ی ئیمان و دیندارێتییه‌که‌وه که ئیمان و دینداریی چه‌ند به قووه‌ته؟ له ته‌قواکاریدا چه‌ند چۆته پێشێ؟ له حه‌رام چه‌ند خۆی دوور خستۆته‌وه؟ چه‌ند سلووکی پارسه‌نگه به دینه‌که؟ هه‌موو ئه‌وانه ته‌بعه‌ن کاریگه‌رییان هه‌یه.
بۆیه نابێت وا بزانین ئه‌ولیا ته‌به‌قه‌یه‌کن وه‌کو سۆفییه‌کان ده‌ڵێن؛ کردوونیان به چه‌ند ده‌سته‌وه: ئه‌تقیاو ئه‌ولیاو ئه‌قتاب و ئه‌بدال و ئه‌مانه! به‌ڕاستی ئه‌مانه هه‌مووی شتێکه بێ ده‌لیل و به‌ڵگه دروستیان کردووه‌و هیچ ده‌لیلێکی له قورئان و سوننه‌تدا نییه‌و له ئه‌خلاق و سلووکی سه‌حابه‌شدا نه‌بووه. بۆ نموونه ئه‌بوبه‌کری سددیق، له ریزی سددیقینه‌و پێشه‌وایه‌تی هیدایه‌تدانه، به‌ڵام خۆ ئه‌م پیاوه به‌ڕێزه هیچ شتێکی تری غه‌یری ته‌بیعه‌تی ئه‌و خه‌ڵکه‌ی تر نه‌بووه، نه‌شیکردووه. ئه‌و یاوه‌ره به‌رێزانه‌ی تریش که هه‌موویان عه‌دل و دادپه‌روه‌رو جێی سیقه‌ن و شتیان لێ وه‌ر ده‌گیرێت و که‌رامه‌ت له‌سه‌ر ده‌ستیان ده‌رکه‌وتووه وه‌کو خالیدی کوڕی وه‌لید (خوا لێی رازی بێت) که شتێکیان دایێ وتی ئه‌مه چییه؟ وتیان زه‌هره! بیسمیللای لێ کرد و خواردی و هیچیشی لێ نه‌هات وه‌ک له «البدایة والنهایة»دا [ابن کثیر، البداية والنهاية: 6/347]و هه‌روه‌ها له شه‌رحی ئوسوولی ئیعتیقادی ئه‌هلی سوننه‌ت و جه‌ماعه‌تدا [سه‌رچاوه‌ی ئه‌سڵی فه‌رمووده‌که‌ش: أحمد: 1478؛ الطبراني: 3809] هاتووه که کتێبێکی شه‌ش به‌رگییه‌و زۆر نایاب و چاکه له‌م بواره‌دا‌و له‌مانه‌ی زۆر وه‌ر‌گرتووه‌ته‌وه‌و ئیمامێکی به‌ڕێز نووسیوێتی که ناوی لاله‌کائییه. هه‌روه‌ها ئیمامی ئیبنوکه‌سیر و زۆر زانای تریش. «حلیة الأولیاء»یش پڕه له‌و بابه‌تانه به‌ڵام پێویسته سه‌نه‌دیان بزانین که سه‌حیحن یان نا.
پاشان ئه‌وه‌ی که چۆن ده‌گه‌ین به‌م پله‌و مه‌قامه؟ ئه‌مه به‌ڕاستی ئێمه نازانین چۆن ده‌گه‌ین، خۆ ئه‌مه شتێک نییه بڵێیت ئیمتیحانێکه‌و ده‌ره‌جات و پله‌یه‌که‌و ده‌که‌وینه سه‌ری و ده‌یهێنین! ناشزانین به چ عیباده‌تێک ده‌گه‌ینه ئه‌و پایه‌و ناشزانین ئایا ده‌یگه‌ینێ یان نا؟ ناشزانین ئایا گه‌یشتووین یان نا؟ له‌به‌رئه‌وه ئه‌مانه شتێکن هه‌ر لای خوای په‌روه‌ردگار دیاری کراوه‌و ئێمه موکه‌لله‌ف و مه‌سئوولین به‌وه‌ی ته‌قواکاریمان به‌رز که‌ینه‌وه‌و بگه‌ینه راده‌یه‌ک که خوای گه‌وره ئێمه‌ی قبووڵ بێت و وه‌ک قورئان ده‌فه‌رموێت لێمان رازی بێت و ئێمه‌ش له‌و رازی بین. ئائه‌مه‌یه ئه‌و لووتکه‌یه‌ی که یاوه‌ران پێی گه‌یشتوون؛ خوای گه‌وره له ئێمه‌ش رازی بێت و بمانگه‌یه‌نێه ئه‌و ده‌ره‌جه‌یه که خۆی پێی قبووڵه؛ ئامین.